Ik ben er een beetje klaar mee, Waarmee vraag je? Ik ben een beetje klaar met al die onzin waar ik mij op social media doorheen moet worstelen. De nonsens straalt er aan alle kanten af en jij deelt het maar zonder na te denken.
Klakkeloos
Ken je dat spelletje nog dat je speelde op de lagere school? Een klasgenoot fluistert een verhaal in het oor van de ander en die deelt dat met de volgende. Vijf kinderen verder klopt er geen bal meer van; er is van alles bijgekomen, of juist weggelaten. En met het delen via social media gaat dat spelletje nog gemakkelijker. Eén druk op de deel- of retweet-knop en je zet elke boodschap 1-op-1 door naar al je vrienden. Toch zit hier ook een gevaar in, dus bezint eer ge deelt. Ik erger me in elk geval meer en meer aan dit “klakkeloos” delen en doorsturen.
Knippen en plakken
Bijna zonder uitzondering zijn de berichten waar ik het dan over heb, uit hun verband gerukt. Met als intentie om zo een statement te maken. Het is kinderlijk eenvoudig: je pikt een foto van Google, plakt er een tekstje onder en klaar is Kees. Zo rammel je eenvoudig een “te erg om waar te zijn”-verhaaltje in elkaar. Vervolgens gooi je het op een of andere vage website (imgur bijvoorbeeld) en deelt het op Facebook. Binnen no time stromen de likes binnen en gaat jouw berichtje viral. Gaaf toch?
Allemaal flauwekul
Elke dag is er wel weer een nieuw verschrikkelijk verhaal. Ik kan mijn Facebook niet opendoen of er is wel iemand die een bericht/foto/of video deelt om aan te tonen hoe verderfelijk al die vluchtelingen zijn. Een plaatje waarop vluchtelingen een stadion lijken af te breken, terwijl zij daar liefdevol zijn opgevangen. De dag erna blijkt dat het om een oude foto gaat van Engelse hooligans op oorlogstocht.
Of een video van vluchtelingen achter een hek, die voedsel weigeren van het Rode Kruis omdat het niet halal zou zijn. Ook niet waar, ze willen gewoon de grens over waar zij al dagen achter een hek staan te wachten en geven aan geen water te willen maar doorgang.
Of een Mariabeeld waarover geürineerd zou zijn, dat – zo blijkt later – later bij een Spaanse processie wat klungelig uit de handen van de vrome dragers is gevallen.
En niet alleen de tegenstanders van vluchtelingen proberen op deze manier hun punt te maken. Er circuleert nu een foto van mannen die op (of af) een groot vrachtschip proberen te klimmen. Het zou volgens de posters gaan om een voorbeeld van Europeanen die in WOII de oorlog ontvluchten om naar Afrika te gaan. En je voelt hem al aankomen, ook niet waar. Het gaat hier om Albanezen die in 1991 hun land proberen te ontvluchten naar Italië. En zo zijn er nog veel meer: asielzoekers die meer dan 4000 euro per jaar krijgen, wapens in containers met goederen voor vluchtelingen, vluchtelingen die als IS-strijder zouden hebben gediend, tentenkampen in Saudi-Arabië die leegstaan, etc etc etc etc. Allemaal flauwekul.
Uitglijer
De hoeveelheid onzinberichten beperkt zich niet tot de actuele vluchtelingenproblematiek. Met ogen open trappen dagelijks honderdduizenden midden in de social media drollen die zij in hun timeline tegenkomen. Tijdens het schrijven van dit verhaal geloofde de wereld direct dat Facebook je in het vervolg $5,99 gaat berekenen voor het niet openbaar maken van de door jouw verwijderde foto’s. En wat te denken van dat “juridische” bericht dat op Facebook jouw privacy gaat beschermen?
Van een heel andere orde van grootte zijn volgens mij de berichten die bewust verkeerde informatie geven en inspelen op jouw sentiment. Vaak gaat het dan over dieren of kinderen en vallen zij in de categorie Urban Legends. Zo hadden wij dit jaar een verhaal over een meisje dat zou zijn geslagen door haar moeder omdat zij met lippenstift op een laken had getekend. Een huilende indiaan waarvan geclaimd werd dat hij verdrietig was om het kappen van zijn regenbos. En een van-een-vriend-van-een-vriend-zijn-vriendin gehoord verhaal dat mensen met een huilende baby in een Maxi Cosi proberen om je te overvallen op parkeerplaatsen. Het absolute dieptepunt is wat mij betreft de Tweet, die ook op Facebook verscheen, 24 uur na de bommen in Boston. Een 8-jarig meisje zou zijn omgekomen toen zij aan de marathon deelnam. Niet waar dus.
En passant kan je meteen een mythe de wereld in helpen die jouw standpunt plotseling plausibel maakt. Pure propaganda van een zeer bedenkelijk allooi en uit een tijd die nooit meer terug mag komen. En dat alles dan in een nieuw “Social Media”-jasje. En ben je niet de maker van zo’n plaatje, dan ben je in elk geval als deler net zo verkeerd bezig.
De schandpaal
Een nog gevaarlijkere ontwikkeling is het type ‘schandpaalbericht’. Kijk, sommige gebeurtenissen maken mij ook kwaad: het doodtrappen van een scheidsrechter, uitgaansgeweld, pedofielen die denken hun praktijken wereldkundig te moeten maken of de laffe overval op een 9-jarig meisje. Incidenten die je als burger onveilig en machteloos doen voelen en waarop je wel moet reageren.
Toch is het volgens mij niet verstandig om de berichten die hierover ontstaan zonder nadenken verder te delen. Laat ik het voorbeeld geven van een 9-jarige meisje werd overvallen door vier jongens. Het duurde niet lang of ik kwam meerdere malen een foto tegen met die drie jongens vol in beeld en hun namen boven hun hoofden geschreven.
Levensgevaarlijk, want er is wel een aantal vragen te stellen bij een dergelijk bericht (in geheel willekeurige volgorde): zijn dit wel de verdachten? Wie heeft dit gecheckt en bij wie? Stel dat een of meer van deze jongens niets te maken heeft met deze laffe daad. Hoe zet hij dat ooit nog recht, of blijft hij zijn hele leven gezien als dader?
Of wat dacht je van de boze ontslagen werknemer die vorig jaar in de Cruquius posters ophing om zo zijn manager te beschuldigen van pedofilie. Voorbijgangers fotografeerden ze en gooiden ze online… Kan je de gevolgen voorstellen voor de manager in kwestie? Gelukkig is dader gepakt, maar de “social” media delers van het bericht zijn vrijaf gegaan.
In ons land is het gelukkig nog steeds zo dat je pas schuldig bent als een rechter dat vindt en niet omdat iedereen dat zomaar roept. Want hebben wij als buitenstaanders alle feiten wel helder? Een foto van een jongen die op een groep hoofdtrappers afrent, zegt niets over wat zijn rol in het geheel was. Wellicht deed hij dat om de anderen te laten stoppen. De Britse kwaliteitskrant The Guardian had daar in 1986 al een mooi filmpje over.
Bezint eer gij deelt
Misschien zou het helpen als iedereen een beetje minder verhit zou reageren op dit soort berichten en als je even tot 10 telt voordat je je mening de wereld in lanceert. Denk na voordat je alles maar klakkeloos voor waar aanneemt en deelt met je vrienden. Google het plaatje of het bericht eerst eens. Komt het van een gerenommeerde nieuwssite of een vage website met nog meer vreemde berichten? En als het te erg is om waar te zijn, dan is het dat ook meestal. Dat geldt ook voor andere onzinnige berichten over gezondheid, levensgevaarlijk eten, inbrekers die tekens op je deur zetten, virussen op te telefoon omdat je gebeld bent van een onbekend nummer, een dode professor die beweert dat ADHD niet zou bestaan en gratis auto’s, vakanties en iPhones. Stop de onzin en draag niet bij aan de verspreiding ervan. Tenzij je natuurlijk gelooft dat die mail over 60 miljoen die in een Nigeriaanse kluis op jou ligt te wachten ook waar is …
Deze Blog is eerder verschenen op 42Bis
